Ontstaan littekens

Littekens kunnen ontstaan na verwonding van de huid als gevolg van een trauma, een huidziekte of als gevolg van een operatie. Nadat er schade aan de huid is ontstaan treedt er wondgenezing op.
Soms kan de wondgenezing worden verstoord, waardoor het litteken niet mooi geneest. Verstoring van de wondgenezing kan worden veroorzaakt door een infectie, een slechte algehele conditie (van de huid) of door slechte doorbloeding van het wondgebied. Ook is de lokalisatie van de wond bepalend; op sommige plaatsen van het lichaam genezen wonden moeizamer.

Soorten littekens

Littekens worden verdeeld in:
1. Onrijpe littekens: het litteken is rood, iets verheven en soms pijnlijk en jeukend.
2. Rijpe littekens: het litteken is vlak, niet verdikt en heeft een licht tot normale kleur.

Littekentypering

Atrofische littekens
Een atrofisch litteken is een dun en ingetrokken litteken, veelal wit van kleur, waarbij de huid onder het litteken is afgenomen.

Hypertrofische littekens

Een hypertrofisch litteken is een breed en roze litteken en ligt boven de huid. Bij een hypertrofisch litteken is teveel collageen weefsel gevormd.

Verbrede littekens

Een verbreed litteken ontstaat nadat een chirurgisch litteken geleidelijk rekt en breder wordt. Een verbreed litteken is vlak, niet-verdikt en wit tot roze van kleur, waarmee het zich onderscheidt van een hypertrofisch litteken. Ze worden meestal gezien na knie- of schouderoperaties.

Keloïdale littekens

Een keloïdaal litteken is vergelijkbaar met een hypertrofisch litteken. Echter breidt een keloïdaal litteken zich uit buiten de oorspronkelijke huidbeschadiging en ontstaat meestal na een trauma. Het kan gepaard gaan met gezwelvorming. Keloïdale littekens komen meer dan gemiddeld voor bij negroïde mensen.

Verkleefde littekens

Verkleefde littekens zijn verkleefd met de onderlaag, spieren of botten en zijn daarom niet of moeilijk verschuifbaar en oppakbaar. De oorzaken waardoor een litteken verkleefd met de onderlaag zijn divers. Een ontsteking tijdens de wondgenezing of het niet goed kunnen sluiten van een wond door rek kunnen de oorzaak zijn waardoor een litteken verkleefd raakt. Vaak leidt een verkleefd litteken tot bewegingsbeperking.

Littekencontracturen

Littekencontracturen komen veelal voor na brandwonden op de gewrichten, waarbij het litteken verkort. Hierdoor kan een bewegingsbeperking van een ledemaat of gewricht ontstaan. Indien deze littekens ontstaan in de jeugd, kunnen deze in tijd verergeren. Dergelijke contracturen zijn moeilijk te behandelen.

Voorkomende problemen

Naast dat een litteken als cosmetisch storend wordt ervaren kunnen de volgende problemen voorkomen bij een litteken:
• oedeem (verstoorde lymfafvoer doordat het litteken een barrière vormt in de huid)
• verkleving van het litteken op de onderlaag
• verdikking
• fibrosering (verharding)
• hypertrofie (collageenophoping)
• roodheid
• pijn
• jeuk
• verkleuring
• slechte doorbloeding
• bewegingsbeperking.

Behandeling

Aan de hand van het intakegesprek, het onderzoek en de specifieke hulpvraag stellen wij een behandelplan op, waarvan littekentherapie een belangrijk onderdeel vormt.

Toepassing van littekentherapie (Scar Management):
1. Primair: als de fysieke klachten en/of bewegingsbeperking het directe gevolg zijn van problemen met en/of verkleving van het litteken.
2. Secundair: als onderdeel van de fysiotherapeutische behandeling na ( o.a. orthopedische of oncologische) chirurgie, opdat het litteken direct postoperatief niet zal gaan verkleven en voor bewegingsbeperking kan gaan zorgen.

Littekentherapie kan bestaan uit:

• Manuele bindweefsel release technieken rondom en van het litteken
• Manuele fascietechnieken rondom en van het litteken
• Littekenmobilisaties
• Littekenmassage
• Oedeem- en fibrosegrepen en Manuele Lymf Drainage (MLD) bij oedeemvorming in het
      omliggende weefsel
• Oefeningen ter mobiliteitsbevordering
• Littekentaping
• Litteken needling

Vergoeding van littekentherapie

Littekentherapie wordt (gedeeltelijk) vergoed uit de aanvullende verzekering. De hoogte van de vergoeding hangt af van het soort aanvullende pakket en verschilt per zorgverzekering.

Voor vergoeding van littekentherapie als chronische indicatie zijn er een aantal strikte voorwaarden. Littekenbehandeling valt alleen onder chronische fysiotherapie indien er sprake is van een bewegingsbeperking in een aangrenzend gewricht als gevolg van het littekenweefsel. Een chronische indicatie moet altijd met een verwijzing gebeuren. De verwijzing voor littekentherapie mag ook door een huisarts worden uitgeschreven, maar de diagnose en de bewegingsbeperking moet door een specialist zijn vastgesteld. Op de verwijzing dient door de arts te worden vermeld in welke richtingen de beweging is beperkt.